Quý Công – Thuật ngữ gia phả bị hiểu sai
Hiện nay, do đứt gãy văn hoá chữ Hán Nôm, cũng như văn phong xây dựng gia phả truyền thống. Vì thế, khi tiếp cận các Gia phả cổ, hay các thư tịch cổ liên quan, bắt gặp 2 chữ “Quý Công” như Nguyễn Quý Công, Lê Quý Công…người ta lại lầm tưởng đó là Tên riêng của Tổ tiên mình, không ít người lại ngộ nhận luôn chữ Quý là Tên đệm của dòng họ.
Cũng không ít người, lại khoe rằng: “Cụ tổ nhà tôi ngày xưa làm quan to lắm, là Nguyễn Quý Công cơ đấy”. Lại có người còn nói một cách đầy hãnh diện: “Các cụ nhà tôi đều làm to cả, cụ nào cũng là Quý công”. Đây không phải vấn đề nhỏ, vì nó ảnh hưởng đến Lịch sử cả một dòng họ, gây nhiễu thông tin cho con cháu về Tổ tiên mình.
Cách hiểu 1:Thực chất, Quý Công (Chữ Hán: 貴公) đơn thuần chỉ là một Đại từ dùng chung cho một cụ Ông sau khi khuất, có thể hiểu nôm na là nó gần nghĩa với Quý ông, như Nguyễn Quý Công chỉ nên hiểu đơn thuần là Quý ông họ Nguyễn, Trần Quý Công là Quý ông họ Trần…Cho nên, trong văn phạm Gia phả cổ, Quý Công được dùng là phần mở đầu để dẫn nhập Tên huý, Tên tự, Tên thuỵ của cụ Ông đã khuất.
Chẳng hạn:
Đ𝑎̀𝑜 𝑄𝑢𝑦́ 𝐶𝑜̂𝑛𝑔, ℎ𝑢𝑦́ 𝐾𝑖𝑒̣̂𝑡, 𝑡𝑢̛̣ Đ𝑢̛́𝑐 𝑇𝑢𝑎̂́𝑛, 𝑡ℎ𝑢𝑦̣ 𝑇𝑟𝑢𝑛𝑔 𝐶ℎ𝑎̂́𝑡.
Nghĩa là:
𝑄𝑢𝑦́ 𝑜̂𝑛𝑔 ℎ𝑜̣ Đ𝑎̀𝑜, 𝑡𝑒̂𝑛 ℎ𝑢𝑦́ 𝑙𝑎̀ 𝐾𝑖𝑒̣̂𝑡, 𝑡𝑒̂𝑛 𝑡𝑢̛̣ 𝑙𝑎̀ Đ𝑢̛́𝑐 𝑇𝑢𝑎̂́𝑛, 𝑡𝑒̂𝑛 𝑡ℎ𝑢𝑦̣ 𝑙𝑎̀ 𝑇𝑟𝑢𝑛𝑔 𝐶ℎ𝑎̂́𝑡.
Chính vì công dụng dẫn nhập đó, cho nên đối với các cụ ông không rõ tên huý – tự – thuỵ, thì các cụ chỉ đề chung chung là Nguyễn Quý Công, Đào Quý Công…
Mà tai hại thay, những bậc Tổ tiên bị thất truyền danh tính, lại thường rơi vào các Cụ tổ xa đời. Do đó, lại gây sự nhầm tưởng lớn về Tên huý – Tiểu sử của Cụ tổ. Nhiều người sẽ ngộ nhận Tên Cụ tổ mình là Quý Công, rồi lấy thông tin đó để đi chấp nối Gia phả các họ khác. Và tất nhiên, rất nhiều họ có thể nhận nhau anh em, vì đều có chung cụ tổ là Quý Công cả.
Cách hiểu 2:* 𝗤𝘂𝘆́ 𝗖𝗼̂𝗻𝗴 季公: Để chỉ người con trai Út trong gia đình. Đời xưa, thường gọi con trai trưởng là Mạnh Công 孟公 (Như họ ta thì dòng trưởng gọi là “Bá“), các con thứ là Trọng Công 仲公, con trai út gọi là Quý Công 季公.
Dưới đây, là ví dụ cho cả 2 thuật ngữ Quý Công cùng sử dụng trong 1 bộ Gia phả, để mọi người có cái nhìn khách quan về vấn đề này. Các dòng họ có cách đặt chữ lót khác nhau.